ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΕΣ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ: ΠΑΤΙΝΑ

Ο
ακριβής ορισμός της πατίνας, αφορά το λεπτό πρασινωπό στρώμα (οξείδωση) που δημιουργείται πάνω σε χάλκινα αντικείμενα αποτέλεσμα της χημικής τους διάβρωσης όταν αυτά μείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτεθειμένα στον αέρα ή θαμμένα κάτω από την γη, αυτήν την λίγο ή εντονότερα μπλεπρασινωπή φθαρμένη όψη δηλαδή που θα δείτε π.χ σε χάλκινα αγάλματα, νομίσματα ή άλλου είδους παλαιά αντικείμενα σε μουσεία.


Πλέον ο όρος έχει επεκταθεί στην όψη που μπορεί να δοθεί σεμεταλλικές αλλά και ξύλινες επιφάνειες (ασημικά, έπιπλα) όχι με το φυσικό πέρασμα του χρόνου αλλά και με τεχνητή διαδικασία παλαίωσης επιφανειών για λόγους αισθητικής, την τεχνοτροπία βαψίματος δηλαδή που μιμείται με χρώμα ή άλλα χημικά υλικά την όψη φυσικής οξείδωσης πάνω σε μεταλλικές ή ξύλινες επιφάνειες και όχι μόνον, αφού η διακοσμητική τεχνοτροπία της πατίνας μπορεί να εφαρμοστεί πάνω σε κάθε είδους υλικό, ακόμη και σε τσιμεντένιες επιφάνειες και σ΄έναν τοίχο, σε πήλινες γλάστρες ή πέτρινα αντικείμενα μπορείτε να δώσετε αυτήν την τεχνητά παλαιωμένη όψη.  

Η βασική (απλουστευμένη) διαδικασία της πατίνας στην ουσία της δεν διαφέρει από οποιαδήποτε τεχνική παλαίωσης, οι επιφάνειες βάφονται και ...ξεβάφονται διαδοχικά με διαφορετικές αποχρώσεις μπογιάς, έως ότου αποκτήσουν πειστικά παλαιωμένη - φθαρμένη όψη, ανάλογα με το υλικό τους. 

Στην κλασσική εφαρμογή της τεχνοτροπίας σε μεταλλικές επιφάνειες, οι αποχρώσεις που χρησιμοποιούνται είναι τόνοι του καφέ και του μπλε-πράσινου-τυρκουάζ για να δοθεί αντίστοιχα η όψη σκουριάς - οξείδωσης. 

Σε ξύλινες επιφάνειες και κυρίως σε έπιπλα, εκτός από αυτόν τον συνδυασμό μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα χρώματα που η μείξη τους θα συμβάλλει στην όσο πιο παλαιωμένη όψη του ξύλου, μπορεί ακόμη και να λείπει εντελώς το μπλε-πράσινο και να έχει αντικατασταθεί από λευκό-κρεμ που μαζί με αποχρώσεις του καφέ θα δώσουν την ψευδαίσθηση πατιναρίσματος. 

Γενικά σε έπιπλα και ξύλινα αντικείμενα η τεχνοτροπία της πατίνας ...ανακατεύεται με άλλες τεχνικές παλαίωσης, ανάλογα με το πόσο έντονα πολυκαιρισμένη όψη επιθυμούμε να έχει το τελικό αποτέλεσμα. 


Υλικά - Εργαλεία

Είτε δουλέψετε πάνω σ΄ένα έπιπλο, ένα μεταλλικό φανάρι, πήλινες γλάστρες ή οποιοδήποτε διακοσμητικό αντικείμενο, τα μοναδικά απαραίτητα είναι:
 * χρώματα  * διαλυτικό * πινέλα  * γυαλόχαρτο ή ένα μαλακό πανί για τα "σβησίματα" της μπογιάς και * προστατευτικό σπρεϋ ή βερνίκι για να περάσετε την επιφάνεια μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας. 

Αναζητώντας είτε στο internet είτε σε βιβλία - περιοδικά οδηγίες για την πατίνα, θα βρείτε εφαρμογές σε μεταλλικές κυρίως επιφάνειες που χρησιμοποιούν διαφόρων ειδών χημικά για να προσδώσουν, πριν το βάψιμο, όψη διάβρωσης στο μέταλλο όπως και ειδικές μπογιές με την ένδειξη "πατίνα" για τα τελικά φινιρίσματα είτε σε μέταλλο είτε σε ξύλο. Όλα αυτά τα ειδικά προϊόντα, αφορούν κατά βάση επαγγελματικές εφαρμογές, διαφοροποιούν οπτικά ελάχιστα το τελικό αποτέλεσμα όταν πρόκειται για αντικείμενα καθημερινής χρήσης κι όχι έργα τέχνης, ούτε και απλουστεύουν την έτσι κι αλλιώς όχι δύσκολη διαδικασία σε βαθμό που να αξίζει να επωμιστείτε το κόστος τους και κυρίως να ...γεμίσετε το κεφάλι σας με πληροφορίες για το τι επιτυγχάνει κάθε προϊόν και πως ακριβώς θα το χρησιμοποιήσετε. 

Τίποτα παραπάνω από κοινή ματ μπογιά για ξύλο - μέταλλο για το βασικό βάψιμο της επιφάνειας και το ίδιο ή απλά ακρυλικά χρώματα ζωγραφικής, για τις μικρές ποσότητες αποχρώσεων που θα σας χρειαστούν στα φινιρίσματα, δεν σας είναι απαραίτητα για να δώσετε σε κάθε τύπου αντικείμενο όψη  πατίνας.
  

1.  Πατίνα σε ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ αντικείμενα

- Ανάλογα με το αν πρόκειται ή όχι για πραγματικά παλιά μέταλλο, θα τρίψετε αρχικά την επιφάνεια του αντικειμένου με γυαλόχαρτο, είτε εντονότερα σε κάποια σημεία για να λειάνετε τυχόν έντονες φθορές και σκασίματα είτε απλώς για να "αγριέψει" ώστε να κάθεται πάνω της το χρώμα. 

- Αρχικά βάφετε ολόκληρη την επιφάνεια με ματ καφέ μπογιά, σε όποιον σκούρο τόνο θέλετε, χωρίς να επιμένετε ιδιαίτερα στην απόλυτη ομοιομορφία σε όλα τα σημεία, αντίθετα με το πινέλο, το χέρι σας ή ένα μαλακό πανί και πριν ακόμη στεγνώσει η μπογιά, δημιουργείτε ανομοιομορφίες, "σβήνοντας" κατά τόπους το χρώμα.  

- Αφήνετε να στεγνώσει η πρώτη μπογιά, ξανατρίβετε αν θέλετε σε κάποια σημεία, ακόμη και μέχρι να φανεί κατά τόπους η αρχική επιφάνεια του μετάλλου και στην συνέχεια βάφετε με όποια πρασινομπλε απόχρωση θέλετε, ξανά χωρίς να επιμένετε στην "τελειότητα" του χρώματος και "σβήνοντας" κατά τόπους το υγρό χρώμα με ένα στεγνό πινέλο ή πανί.
- Αφήνετε να στεγνώσει  και επαναλαμβάνετε την διαδικασία εναλλάξ με διαφορετικού τόνου καφέ και πρασινομπλε χρώμα, τρίβοντας και ξεβάφοντας ενδιαμέσως κατά τόπους και επιμένοντας σε τυχόν σχέδια και σκαλίσματα της επιφάνειας, μέχρις ότου το τελικό αποτέλεσμα να σας ικανοποιεί. 

- Σε μικρά αντικείμενα, μπορείτε να πετύχετε αυτήν την οπτική μείξη "σκουριάς-οξείδωσης" και μόνο με χρώμα, χωρίς τρίψιμο, βάφοντας, ξεβάφοντας και τονίζοντας ανά σημεία πότε το καφέ πότε το μπλε. 


- Για να δημιουργήσετε αποχρώσεις χρωμάτων, ειδικά για πολύ μικρά αντικείμενα που η ποσότητα μπογιάς που θα σας χρειαστεί από κάθε απόχρωση είναι ελάχιστη, μπορείτε να δουλέψετε αναμειγνύοντας ακρυλικά χρώματα ζωγραφικής σε σωληνάριο και δουλεύοντας  την κάθε απόχρωση με καθαρό πινέλο, με την προϋπόθεση βεβαίως ότι πρόκειται για αντικείμενα εσωτερικού χώρου.
Για οποιοδήποτε αντικείμενο που θα εκτεθεί σε εξωτερικές συνθήκες (βροχή, ήλιο κλ)  όλα τα χρώματα θα πρέπει να είναι ρεπουλίνες για μέταλλο - ξύλο. 

2.  Πατίνα σε ΞΥΛΟ

- Είτε θελήσετε να κινηθείτε στους κλασσικούς χρωματισμούς της τεχνοτροπίας (καφέ αποχρώσεις στα χρώματα του ξύλου και  πρασινομπλέ) είτε χρησιμοποιήσετε και άλλα χρώματα η διαδικασία είναι η ίδια.

Αφού τρίψετε πολύ καλά για να αγριέψει η επιφάνεια του αντικειμένου και να φανεί όσο το δυνατόν περισσότερο το ξύλο (αν πρόκειται για ήδη βαμμένη ξύλινο έπιπλο/αντικείμενο), θα βάψετε ολόκληρη την επιφάνεια με μπογιά για ξύλο, διαδοχικά και σε όλες τις αποχρώσεις που έχετε επιλέξει ξεκινώντας από την πιο σκούρα. Ενδιάμεσα κι αφού στεγνώνει κάθε απόχρωση τρίβετε κατά τόπους με γυαλόχαρτο, επιμένοντας στις κόχες, σχέδια ή σκαλίσματα, ώστε κάτω από κάθε στρώμα/απόχρωση μπογιάς να ξεχωρίζει τοπικά το προηγούμενο χρώμα ή και η αρχική επιφάνεια του ξύλου σε ορισμένα σημεία. Μετά το κάθε τρίψιμο, πριν το πέραμα με το επόμενο χρώμα, σκουπίζετε πολύ καλά την επιφάνεια για να απομακρυνθεί κάθε ίχνος σκόνης από το τρίψιμο. 

- Το βασικότερο υλικό στο πατινάρισμα επίπλων είναι η ...υπομονή. Πριν προχωρήσετε στο κάθε επόμενο στρώμα/απόχρωση μπογιάς, το προηγούμενο πρέπει να στεγνώνει καλά και να τρίβεται επίσης πολύ καλά κατά τόπους μέχρι να φανεί η από κάτω απόχρωση.   

δείτε την πλήρη διαδικασία σε αυτό το video
και την εξαιρετική δουλειά ενός επαγγελματία

- Διαδικασία πατιναρίσματος μπορείτε να εφαρμόσετε και τοπικά σ΄ένα έπιπλο ή ξύλινο αντικείμενο,  σε ορισμένα δηλαδή σημεία του π.χ μόνο στα πόδια ενός σκαλιστού τραπεζιού, μόνον στην εξωτερική επιφάνεια συρταριών ενός γραφείου κλπ. χρησιμοποιώντας είτε 2-3 διαφορετικές αποχρώσεις πράσινου-μπλε χρώματος σε μείξη με λευκό ή καφέ ή και μόνο καφέ αποχρώσεις για τα κατά τόπους φινιρίσματα σε όποιο βασικό χρώμα κι αν είναι βαμμένη η μεγαλύτερη επιφάνεια του επίπλου, όπως και να συνδυάσετε στο ίδιο κομμάτι πατίνα και απλή τεχνική παλαίωσης, ώστε σε ορισμένα σημεία του ίδιου επίπλου να είναι παραπάνω από μία οι αποχρώσεις που θα ξεχωρίζουν αχνά κάτω από την τελική μπογιά και σε κάποια άλλα μόνον ένα ή η αρχική επιφάνεια του ξύλου.

- Τελειώνοντας την διαδικασία περνάτε ελαφρά μ΄ένα πολύ ψιλό γυαλόχαρτο ολόκληρη την επιφάνεια, σκουπίζετε κάθε ίχνος σκόνης και ολοκληρώνετε μ΄ένα προστατευτικό σπρέϋ ή βερνίκι. 

"παραλλαγή" πατίνας στα σκαλιστά
μόνο σημεία ενός επίπλου

Και...


* Ιδανικότερα έπιπλα - αντικείμενα για να εφαρμόσετε την τεχνικής της πατίνας είναι εκείνα που συνδυάζουν στην επιφάνειά τους ξύλο και μέταλλο. 
Παλιές πόρτες, παράθυρα, παλιά σκαλιστά έπιπλα με σιδερένιες λεπτομέρειες, αλλά και διακοσμητικά αντικείμενα θα μεταμορφωθούν πραγματικά σε ...έργα τέχνης, αν δώσετε στο σύνολο των στοιχείων τους παλαιωμένη όψη.

* Η επιλογή των χρωμάτων και ο βαθμός τεχνητής φθοράς, η "ένταση" δηλαδή στο συνολικό αποτέλεσμα, που θα πετύχετε τόσο με την ένταση των αποχρώσεων όσο και με πόσο πολύ θα τρίψετε/ξεβάψετε το χρώμα, ανάλογα με το είδος της επιφάνειας, εξαρτάται αποκλειστικά από το γούστο σας και τι ταιριάζει στα σημεία που θα τοποθετηθούν τα αντικείμενα.

Ένας γενικός πάντως κανόνας είναι πως το καλύτερο αισθητικά αποτέλεσμα δημιουργούν οι τόνοι του καφέ, του μπλε και του πράσινου σε συνδυασμό με λευκό για τις ξύλινες επιφάνειες και λευκό ή μαύρο για τις μεταλλικές, ξεκινώντας πάντα το βάψιμο από την πιο σκούρα απόχρωση και φτάνοντας σταδιακά έως το πιο ανοιχτό χρώμα απ΄όσα θα χρησιμοποιήσετε. 

* Σε μεταλλικές επιφάνειες όπως πλαίσια από καθρέφτες ή άλλου είδους διακοσμητικά αντικείμενα, πολύ όμορφο αποτέλεσμα στο φινίρισμα πατίνας δίνουν και οι ασημί ή χρυσαφί αποχρώσεις.
* Σε μεταλλικές και  έντονα σκαλιστές επιφάνειες όπως παλιά σιδερένια κρεβάτια, κάγκελα κλπ. επίσης μπορείτε να εφαρμόσετε τεχνική πατίνας και αν η μπλε-πράσινη απόχρωση είτε δεν σας αρέσει είτε δεν ταιριάζει στον χώρο, χρησιμοποιείστε ως βασικό χρώμα το λευκό που θα συνδυάσετε με αποχρώσεις του καφέ ή του μαύρου για να δώσετε κατά τόπους την όψη της σκουριάς ή του διαβρωμένου μετάλλου. 

*  Η διαδικασία και το είδος των χρωμάτων είναι ακριβώς ίδια για κάθε είδους αντικείμενο ανεξαρτήτως μεγέθους. Είτε σε ένα τραπέζι, ένα μεταλλικό κρεβάτι,  είτε σ΄ένα ξύλινο κουτί, σε ένα κόσμημα, είτε σε μια σειρά κλειδιά ή νομίσματα για διακοσμητική χρήση, η διαφορά είναι απλώς η ...υπομονή και ο χρόνος που θα απαιτηθεί.  

*  Και φυσικά αντιγράφοντας τον ίδιο τρόπο, βάφοντας και ξεβάφοντας δηλαδή και με μπογιά ανάλογη με τον τύπο του υλικού της, μπορείτε να διακοσμήσετε κάθε τύπου επιφάνεια. Γλάστρες, τοίχους ακόμη και πάνω σε χαρτί ή καμβά μπορείτε να μιμηθείτε με χρώματα ζωγραφικής την τεχνοτροπία πατίνας, δημιουργώντας ευφάνταστους πίνακες και κάδρα ...αφηρημένης τέχνης. 

Μερικές ακόμη ιδέες και εφαρμογές...